De Axolotl (Ambystoma mexicanum), er zijn weinig waterdieren met een aparter uiterlijk. Met zijn bijzondere voorkomen lijkt het dier op weinig andere dieren. Want, wat is het nu eigenlijk voor een dier? Is het een vis? Of toch een hagedis? In dit artikel lees je alles over dit opvallende dier en zijn unieke eigenschappen, zowel in het wild, als aquariumdier.
Wat is een axolotl?
Een axolotl is een (in het wild zeldzame) diersoort die tot de salamanders behoort. Hij verschilt echter in uiterlijk sterk van andere salamandersoorten. Een Axolotl blijft zijn gehele leven namelijk qua uiterlijk in het larvestadium. Opvallend zijn de externe kieuwen, de blauw-paarse vertakkingen die zich aan de zijkanten van de kop bevinden. Dit kenmerk hebben larven van salamanders allemaal, maar blijven bij axolotls hun gehele leven aanwezig waar deze bij salamanderlarven tijdens de ontwikkeling verdwijnen.
Karakter
Axolotls zijn bijzonder inactieve dieren. Het grootste deel van de dag liggen ze rustig op onderwaterplanten of de bodem te rusten. Af en toe komen ze even naar het wateroppervlak om wat lucht tot zich te nemen om vervolgens weer de rusthouding aan te nemen. Daarnaast komen ze even in beweging om wat te eten. Ze happen vrijwel naar alles wat beweegt, of dit nu eten is of iets anders. Ze bewegen vrij traag.
Leefomgeving
In het wild komt de axolotl alleen voor in bepaalde wateren in Mexico; verder is het dier nergens ter wereld in de natuur te vinden. De leefomgeving is ook in Mexico beperk: ze komen momenteel alleen nog voor in het Chalcomeer in het midden van Mexico. De populatie in het Xochimilcomeer, wat voorheen ook tot leefgebied gehoorde, is “uitgestorven” door de teruglopende kwaliteit van het meer.
Ondanks de teruglopende populatie in het wild zijn er nog volop Axolotls in leven. De diersoort wordt intensief gekweekt voor onderzoeksdoeleinden en als aquariumdier.
Deze salamandersoort leeft altijd in het water en is hiervan afhankelijk om te overleven. Het dier heeft water nodig om te kunnen ademen via zijn uitwendige kieuwen. Net als vissen kunnen ze wel geregeld naar het oppervlak komen om lucht te happen.
Uiterlijk
Qua uiterlijk is de Axolotl een bijzondere salamandersoort. Het amfibie brengt zijn gehele leven namelijk door in het larvestadium. Dit heeft als gevolg dat de kieuwen van het dier zich uitwendig bevinden; 3 aan iedere zijde van zijn kop. De uitwendige kieuwen vallen direct op en vormen het uitzonderlijke uiterlijk van het dier. Een normale salamanderlarve heeft deze uitwendige kieuwen ook, maar bij overige salamandersoorten verdwijnen deze en vormen zich naarmate de larve zich ontwikkelt longen. Deze transformatie van kieuw-ademhaling naar longademhaling vindt bij de axolotl niet plaats. Althans, meestal niet, want wanneer het water waarin het dier leeft droogvalt kunnen ze in sommige gevallen zich tot doorontwikkelen en overgaan op longademhaling.
Verder kenmerken een afgeplatte, brede kop met kleine oogjes, een vinachtige staart en zwakke pootjes het uiterlijk. Door deze uitzonderlijke kenmerken wordt de axolotl ook wel eens de “Mexicaanse wandelende vis” genoemd.
De lichaamskleur verschilt: axolotls die in het wild leven in de Mexicaanse wateren hebben meestal een grijzige of bruine kleur. Dieren die speciaal voor het houden in aquaria gekweekt zijn hebben meestal een witte kleur, al komen andere kleuren ook voor.
Een volwassen axolotl wordt gemiddeld zo’n 24 centimeter groot met uitschieters tot 30 centimeter. Axolotls worden in het wild meestal niet ouder dan een jaar of 12. In gevangenschap kunnen de dieren echter met een maximale leeftijd van rond de 25 jaar een stuk ouder worden.
- Levensverwachting (wild): 12 jaar
- Levensverwachting (gevangenschap): 25 jaar
- Afmetingen: 24 centimeter (gemiddeld) tot 30 centimeter
Wetenschappelijk onderzoek naar regeneratievermogen
Een andere en unieke eigenschap is het vermogen verloren lichaamsdelen terug te laten groeien. Omdat axolotls happen naar vrijwel alles wat beweegt, komt het nog wel eens voor dat ze kieuwen om pootjes van soortgenootjes afbijten. Uniek is het regeneratievermogen van de dieren, wat betekent dat deze verloren lichaamsdelen vanzelf weer terug groeien. Dit maakt de axolotl voor wetenschappers een zeer interessant onderzoeksobject. Wanneer dit regeneratievermogen volledig begrepen wordt en toegepast zou kunnen worden op de mens zou dit kunnen betekenen dat verloren ledematen weer terug kunnen laten groeien.
Axolotl als huisdier
Axolotls zijn in een aquarium prima als huisdier te houden. Axolotls worden hier zelfs speciaal voor gekweekt. Verwacht echter geen actief dier: ze zijn erg lui en komen alleen af en toe in beweging om naar lucht te happen. Omdat ze van nature happen naar alles wat beweegt is het verstandig geen vissen of andere dieren in hetzelfde aquarium te plaatsen.
Belangrijk is dat het dier volledig onder water kan, maar ook altijd lucht kan happen boven het water. Een laagje water van 30 centimeter is daarom al voldoende, meer water is geen probleem. Kies voor een aquarium met een inhoud van ongeveer 250 liter om twee volwassen axolotls in onder te brengen (afmetingen: 1 meter x 50 centimeter x 50 centimeter of 1m x 40cm x 60cm). Ververs het water met regelmaat of plaats een waterfilter in het aquarium om de waterkwaliteit op peil te houden. Ideaal is een filter te gebruiken en wekelijks een deel van het water te verversen. Op deze manier schommelt de waterkwaliteit niet te veel. Belangrijk is daarnaast dat het filter geen stroming veroorzaakt. Axolotls kunnen hier niet tegen en kunnen ziek worden wanneer stroming aanwezig is.
Idealiter heeft het water de volgende kwaliteitswaarden:
- pH-waarde (zuurgraad): 6,5 – 8
- waterhardheid: 8 – 12 DH
- temperatuur: 16 – 18 graden celsius
Gebruik geen bodembedekking of kies voor grind met een diameter van meer dan 2 centimeter. Kleine steentjes of zand kunnen worden opgegeten en gezondheidsproblemen veroorzaken. Daarnaast is beschutting belangrijk: waterplanten of een grotje zijn onmisbaar! Gewone aquariumverlichting volstaat.
Meerdere axoltls samen
Meerdere axolotls kunnen samen gehouden worden. Houdt er wel rekening mee dat jonge axolotls kunnen worden opgegeten door hun volwassen soortgenoten. Daarnaast kunnen andere dieren als vissen ook opgegeten worden. Houdt axolotls dus zonder andere diersoorten en scheid verschillende generaties van elkaar tot ze allemaal volwassen en volgroeid zijn.
